THE RELUCTANT FUNDAMENTALIST (2012, Mira Nair, A+20)

การใช้ธงชาติเพื่อปฏิเสธความเป็นจริงที่ตนเองพยายามจะกดทับไว้

หนึ่งในประเด็นที่ชอบมากในการเสวนาหลังฉายหนัง  THE RELUCTANT FUNDAMENTALIST (2012, Mira Nair, A+20) ที่รีดดิ้งรูมในวันนี้ คือเรื่องการใช้ธงชาติอเมริกันในหนังเรื่องนี้ ซึ่งโยงมาถึงคำพูดของ Lacan ที่ว่า

“WHAT HAS BEEN FORECLOSED FROM THE SYMBOLIC REAPPEARS IN THE REAL” ซึ่งจริงๆแล้วเราไม่มีความรู้เรื่อง Lacan แต่เราชอบสิ่งที่คุณแพรพูดในงานวันนี้มาก โดยเขาพูดในทำนองที่ว่า ในหนังเรื่องนี้นั้น คนอเมริกันเหมือนเป็นคนที่ภูมิใจในตนเองมาก มองว่าตนเองถูกเสมอ คนพวกนี้ชอบดูถูกเหยียดหยาม the other หรือไม่รับรู้การมีอยู่ของ the other คนพวกนี้เหมือนกับปิดกั้น (foreclose) การมีอยู่ของ the other หรือศักยภาพของ the other ออกจากระบบสัญลักษณ์ของตนเอง จิตสำนึกของพวกเขาไม่ยอมรับ the other เพราะฉะนั้น the other ก็เลยไปอยู่ในส่วนของ the real แทน

ดังนั้นพอเกิดเหตุการณ์ 9/11 ขึ้นมา มันก็เหมือน the real สำแดงตัวตนออกมา สิ่งที่คนพวกนี้พยายามจะ foreclose ออกไปจากใจของตนเองมันกลับทะลักทลายออกมา และสำแดงตัวตนออกมาให้เห็น คนพวกนี้เคยมองว่าเหตุการณ์อย่าง 9/11 มันผิดหลักเหตุผล, มัน unthinkable มันไม่มีทางจะเกิดขึ้นได้ แต่จริงๆแล้วมันเกิดขึ้นได้ มันไม่ใช่สิ่งที่ unthinkable แต่อย่างใด คนพวกนี้ต่างๆที่พยายามจะปฏิเสธความเป็นจริงมาตลอด ดูถูกเหยียดหยาม the other มาตลอด หรือไม่เคยเห็นหัวของ the other มาตลอด คนพวกนี้พยายามจะปิดกั้น the other ออกไปจากระบบสัญลักษณ์ของตนเอง แต่ the other เป็นสิ่งที่มีอยู่จริงๆ และมันก็จะสำแดงตัวออกมาในที่สุด

เพราะฉะนั้นในหนังเรื่องนี้ พอเกิดเหตุการณ์ 9/11 คนอเมริกันหลายคนเลยไปหาซื้อธงชาติมาประดับประดารถ มาถือติดไม้ติดมือกันใหญ่ เพราะมันเป็นกลไกทางจิตของตนเอง พวกเขารู้สึกกลัว ก็เลยต้องใช้ธงชาติเป็นเครื่องยึดเหนี่ยวจิตใจของตนเอง

เพราะฉะนั้นพอเราดูหนังเรื่องนี้ เราก็เลยตั้งคำถามกับตัวเองว่า ในบางครั้งเราต้องการ “เครื่องยึดเหนี่ยวจิตใจ” อย่างเช่นธงชาติบ้างหรือเปล่า และเราต้องการเครื่องยึดเหนี่ยวจิตใจไปทำไม เพราะเราพยายามจะปิดกั้นตัวเองจากการยอมรับความจริงอะไรบางอย่างหรือเปล่า เรา foreclose คนกลุ่มใดบ้างออกไปจากระบบสัญลักษณ์ของเรา หรือระบบความคิดของเรา ทั้งๆที่คนกลุ่มนั้นมีอยู่จริงหรือเปล่า เราปิดกั้น “เหตุการณ์ใด” ออกไปจากระบบความคิดของเราหรือเปล่า โดยบอกกับตัวเองว่าเหตุการณ์นั้นมัน unthinkable มันไม่มีทางเป็นจริงได้ ทั้งๆที่จริงๆแล้วมันเป็นจริงได้