COMRADE KIM GOES FLYING (2012, Kim Gwang Hun, Nicholas Bonner, Anja Daelemans, North Korea/UK/Belgium, A+30)

COMRADE KIM GOES FLYING (2012, Kim Gwang Hun, Nicholas Bonner, Anja Daelemans, North Korea/UK/Belgium, A+30)

1.เหมือนมีหนังเรื่องนึงที่เราเพิ่งได้ดูเมื่อเร็วๆนี้ ที่ตัวละครพูดว่า “People see what they want to see.” คือคนเราเห็นในสิ่งที่ตัวเองอยากจะเห็น หรือมักจะพยายามตีความสิ่งใดก็ตามที่ตัวเองเห็นให้เข้ากับแนวคิดดั้งเดิมของตนเอง และเราก็พบว่าเรารู้สึกแบบนั้นกับหนังเรื่องนี้ คือหนังเรื่องนี้แสดงให้เห็นภาพชนชั้นแรงงานในเกาหลีเหนือที่หน้าตายิ้มแย้มเบิกบานร่าเริงแจ่มใสอยู่ตลอดเวลา ซึ่งคนที่ชื่นชอบเกาหลีเหนือก็อาจจะเห็น “ความสุขของประชาชนภายใต้ระบอบการปกครองของเกาหลีเหนือ” แต่คนอย่างเราก็จะเห็น “ความ fake ของการนำเสนอภาพความสุขของเกาหลีเหนือ”

แต่ถึงแม้เราจะรู้สึกว่า  ความสุขของตัวละครในหนังเรื่องนี้มันคือ “ความ fake อย่างรุนแรง” เราก็ชอบหนังเรื่องนี้อย่างสุดๆนะ เพราะเราไม่รู้เจตนาของผู้สร้างหนังเรื่องนี้ บางทีเขาอาจจะตั้งใจให้มันดู fake อย่างรุนแรงเพื่อให้คนดูสัมผัสได้ถึงความ fake ของรัฐบาลเกาหลีเหนือก็ได้ 555 หรือถึงแม้เขาเป็นคนที่สนับสนุนระบอบการปกครองของเกาหลีเหนือ หนังเรื่องนี้ก็มีคุณค่าสำหรับเราในแง่ propaganda ที่ดูเพลิดเพลิน และ fake จนน่าขันในหลายๆจุด

การ “เห็นในสิ่งที่ตัวเองอยากจะเห็น” ที่เราได้รับจากหนังเรื่องนี้ ทำให้เรานึกถึงหนังสั้นไทยหลายเรื่องที่เราไม่ขอเอ่ยชื่อถึงนะ เพื่อความปลอดภัยของผู้กำกับ คือมันมีหนังสั้นไทยหลายเรื่องในช่วงหลายปีที่ผ่านมา ที่พูดถึงเรื่องสังคม-การเมือง แต่ไม่บอกว่าผู้กำกับเข้าข้างฝ่ายไหนกันแน่ มีหนังบางเรื่องในกลุ่มนี้เรากับเพื่อนๆมักจะถกกันอยู่เสมอว่าหนังมันเข้าข้างฝ่ายไหน ในกรณีที่เราไม่รู้จักตัวผู้กำกับคนนั้น เราอาจจะตีความว่าหนังมันสนับสนุนทหารก็ได้ หรืออาจจะมองว่าหนังมันต่อต้านทหารก็ได้ และก็มีหนังบางเรื่องที่เรารู้ว่าผู้กำกับเป็น liberal มากๆ แต่หนังเหล่านั้นกลับได้รับการชื่นชอบจากฝ่ายเสื้อเหลืองมากๆ เพราะหนังเหล่านั้นเป็นสารคดีที่นำเสนอความจริงอย่างมีชั้นเชิง คือเวลาเราดูหนังกลุ่มนี้ เราก็มักจะรู้สึกว่าหนังมันเข้าข้างฝ่ายเราอย่างรุนแรง แต่ไปๆมาๆคนที่มีแนวคิดทางการเมืองตรงข้ามกับเรา ก็ดูจะชอบหนังเรื่องนั้นอย่างมากๆเหมือนกัน เพราะหนังมันไม่บอกตรงๆ มันเปิดโอกาสให้ผู้ชมได้เห็นในสิ่งที่ตัวเองอยากจะเห็น

ไม่รู้เหมือนกันว่าทางรัฐบาลเกาหลีเหนือและประชาชนเกาหลีเหนือรู้สึกอย่างไรกับหนังเรื่องนี้ บางทีเขาอาจจะเห็น “ภาพความสุข” ของประเทศตนเองก็ได้ ส่วนเรากลับเห็น “ความ fake ของความสุข”

2.น่าสนใจดีที่เส้นเรื่องของหนังเรื่องนี้ ทำให้นึกถึงละครทีวีและการ์ตูนของญี่ปุ่นยุคทศวรรษ 1970-1980 นะ ทั้ง “ยอดหญิงชิงโอลิมปิก”, “เงือกสาวจ้าวสระ”, “ตากล้องยอดรัก”, “ยอดรักจอแก้ว”, “สู้เขามายูโกะ” และละครทีวีญี่ปุ่นเรื่องอื่นๆที่เน้นการ “ประกอบอาชีพให้ดีที่สุด” ทั้งละครทีวีที่นางเอกพยายามจะเป็นตำรวจที่ดี, เป็น designer ที่ดี เป็น airhostess ที่ดีอะไรทำนองนี้

คือความมุมานะ แววตามุ่งมั่น ความไม่ย่อท้อต่ออุปสรรค การกัดฟันลุกขึ้นยืนสู้ของนางเอก COMRADE KIM GOES FLYING นี่ ทำให้นึกถึงแววตาของนางเอกในละครทีวีญี่ปุ่นยุคทศวรรษ 1970 อย่างรุนแรงน่ะ มันก็เลยน่าสนใจดีที่สังคมเกาหลีเหนือที่เป็นคอมมิวนิสต์ กับสังคมญี่ปุ่นที่เป็นทุนนิยม กลับสร้าง ภาพยนตร์/ละครทีวีที่มีส่วนคล้ายคลึงกันอย่างรุนแรงออกมา

แต่สิ่งที่ต่างไปจากละครทีวีญี่ปุ่นก็คือว่า COMRADE KIM GOES FLYING ให้ความสำคัญกับชนชั้นแรงงานมากๆ และบอกว่านักกายกรรมห้ามดูถูกคนงานเหมือง/คนงานก่อสร้างเป็นอันขาด ซึ่งการเน้นย้ำแนวคิดแบบนี้คงเป็นสิ่งที่หาได้ยากในหนังประเทศอื่นๆในปัจจุบันนี้

3.จริงๆแล้วเราว่าผู้สร้างหนังเรื่องนี้เก่งพอสมควรนะ เพราะเรารู้สึกว่าหนังเล่าเรื่องได้เพลิดเพลินดี ทั้งๆที่เรามองว่าทุกอย่างมัน fake และเราไม่เชื่อในภาพสังคมที่เราได้เห็นเลย คือ skills ในการเล่าเรื่องและการถ่ายทำช่วยหล่อเลี้ยงอารมณ์ของเราไว้ได้เกือบตลอดทั้งเรื่อง

แต่ถ้าเทียบกับหนัง propaganda ของโซเวียตแล้ว เราว่าเราชอบหนัง propaganda ของโซเวียตยุคเก่ามากกว่าหนังเรื่องนี้นะ ซึ่งอาจจะเป็นเพราะว่าหนังเรื่องนี้มันขาด “คู่ขัดแย้ง” ด้วยแหละ มันก็เลยไม่ทรงพลังอย่างรุนแรง เพราะหนังเรื่องนี้มันฉายภาพความสุขชื่นบานของชนชั้นแรงงานในเกาหลีเหนือ โดยไม่มีการกดขี่อะไรจากใครเลย คือตัวนักกายกรรมในเรื่องมันอาจจะดูถูกชนชั้นแรงงานก็จริง แต่มันก็เป็นอะไรที่แผ่วเบามากๆเมื่อเทียบกับ “การกดขี่ของศักดินา/ทุนนิยม” ที่ทำต่อชนชั้นแรงงานในหนังโซเวียตยุคเก่า อย่างเช่นเรื่อง BATTLESHIP POTEMKIN (1925, Sergei M. Eisenstein), MOTHER (1926, Vsevolod Pudovkin), EARTH (1930, Alexander Dovzhenko), I AM CUBA (1964, Mikhail Kalatozov) หรือเทียบกับหนัง propaganda ของเวียดนามอย่าง THE WILD FIELD (1979, Nguyen Hong Sen) ที่นำเสนอกองทัพสหรัฐในฐานะศัตรูผู้รุกรานประเทศอย่างชัดเจน

COMRADE KIM GOES FLYING ยังมีฉายอยู่ที่ Bangkok Screening Room นะจ๊ะ

http://bkksr.com/