YDESSA, THE BEARS AND ETC. (2004, Agnès Varda, documentary, A+30)

YDESSA, THE BEARS AND ETC. (2004, Agnès Varda, documentary, A+30)

กราบตีนคุณป้าวาร์ดา เธอช่างเทพจริงๆ

หนังเรื่องนี้เกิดจากการที่วาร์ดาไปดูนิทรรศการแห่งหนึ่งในมิวนิค นิทรรศการนั้นนำเสนอภาพถ่ายเก่าๆเป็นพันๆรูป ที่ทุกรูปจะมีตุ๊กตาหมีเท็ดดี้แบร์อยู่ในนั้นด้วย วาร์ดารู้สึกประทับใจในนิทรรศการนี้มาก เธอก็เลยบินไปแคนาดาเพื่อไปสัมภาษณ์ Ydessa ศิลปินหญิงที่เป็นคนจัดนิทรรศการภาพถ่ายนี้

มีหลายสิ่งที่เราชอบสุดๆในหนังเรื่องนี้ ซึ่งรวมถึง

1.มุมมองของวาร์ดาที่มีต่อสิ่งต่างๆ คือถ้าหากเป็นบางคนเข้าไปดูนิทรรศการนี้ เขาก็คงจะมองแค่ว่า “อ๋อ มันเต็มไปด้วยภาพถ่ายเก่าๆที่มีตุ๊กตาหมีอยู่ด้วย จบ” แต่พอเป็นวาร์ดามอง ภาพถ่ายแต่ละภาพที่ดูเหมือนธรรมดา มันก็กลายเป็นสิ่งไม่ธรรมดาขึ้นมาทันที เหมือน “มุมมอง” ของวาร์ดามันช่วยปลดปล่อยศักยภาพที่แท้จริงของภาพถ่ายแต่ละภาพออกมาได้น่ะ ภาพถ่ายบางภาพอาจจะเป็นภาพที่เรามองเพียงแค่ 1 วินาที แล้วก็รู้สึกเฉยๆกับมัน แล้วก็มองผ่านเลยไปในทันที แต่พอเป็นวาร์ดามอง แล้วเธอบรรยายความคิดของเธอที่มีต่อภาพถ่ายนั้น ไอ้ภาพถ่ายที่ดูเหมือนธรรมดาๆที่เราอาจจะมองมันเพียงแค่ 1 วินาที ก็อาจจะกลายเป็นภาพถ่ายที่ทำให้เราร้องห่มร้องไห้อย่างรุนแรงได้ ถ้าหากเราปล่อยจินตนาการของเราให้เตลิดไปกับมันจริงๆ

2.หนังเรื่องนี้มันเหมือนเป็นการพบกันของจอมยุทธ์หญิงสองคน หรือแม่มดหญิงสองคนน่ะ คือวาร์ดาเหมือนเป็นแม่มดขาวผู้ใจดี หรือจอมยุทธ์หญิงฝ่ายธรรมะ และเธอก็ได้ปะทะกับ Ydessa ศิลปินหญิงเจ้าของนิทรรศการนี้ ซึ่งเป็นลูกหลานของผู้รอดชีวิตจากการฆ่าล้างเผ่าพันธุ์ชาวยิวในสงครามโลกครั้งที่สอง และ Ydessa ก็เหมือนแม่มดหรือจอมยุทธ์หญิงพรรคมารมากๆ และพอจอมยุทธ์หญิงสองคนมาปะทะกัน มันก็เลยเหมือนเป็นการดึงศักยภาพของแต่ละคนออกมาด้วย คือเรารู้สึกว่าถ้าหากเป็นคนอื่นมาสัมภาษณ์ Ydessa พวกเขาก็อาจจะไม่สามารถทำให้ Ydessa ดูน่าพิศวงได้เท่ากับที่วาร์ดาทำ หรือถ้าหากวาร์ดาไม่ได้ไปดูนิทรรศการนี้ วาร์ดาก็คงไม่ได้ทำหนังที่น่าทึ่งเรื่องนี้ออกมา เราก็เลยรู้สึกเหมือนกับว่าการที่จอมยุทธ์หญิงสองคนนี้ได้มาเจอกัน มันทำให้ทั้งสองได้สำแดง “ฝีมือ” หรือ “รัศมี” หรือ “ความน่าสนใจ” ในตนเองออกมาได้มากๆ

3.ชอบมุมมองของผู้มาชมนิทรรศการแต่ละคนมากๆ โดยเฉพาะผู้หญิงคนนึงที่บอกว่า การได้เห็นภาพตุ๊กตาหมีในนิทรรศการนี้ทำให้เธอ “รู้สึกถึงความตาย ที่นี่มีแต่ความตาย ความตาย และความตาย”

มีภาพตุ๊กตาหมีที่น่าสนใจหลายสิบภาพอยู่ในหนังเรื่องนี้ และภาพที่เราลงไว้นี้เป็นหนึ่งในนั้น คือเรารู้สึกว่าเราสามารถสร้างหนังเรื่องนึงหรือแต่งนิยายเรื่องนึงโดยตั้งต้นจากภาพนี้ได้เลยน่ะ เพราะวาร์ดาบอกว่าให้ลองสังเกตสายตาของแต่ละคนในภาพนี้สิ มันรุนแรงมากๆ สาวเออาจจะมองหนุ่มบี แต่หนุ่มบีมองสาวซี แต่สาวซีมองหนุ่มดี อะไรแบบนี้

ถ้าเข้าใจไม่ผิด วาร์ดาเคยทำหนังสารคดีเรื่องอื่นๆเกี่ยวกับภาพถ่ายด้วย และเราก็กราบวาร์ดาจริงๆ เธอสามารถทำให้ภาพถ่ายแต่ละภาพกลายเป็นอะไรที่รุนแรงขึ้นมาได้

หนังเรื่องนี้ทำให้เรานึกถึง IMAGES OF THE WORLD AND THE INSCRIPTION OF WAR ของ Harun Farocki ด้วย เพราะทั้งหนังเรื่องนี้และหนังของ Farocki ต่างก็เกี่ยวข้องกับการฆ่าล้างเผ่าพันธุ์ชาวยิวเหมือนกัน และหนังทั้งสองเรื่องนี้มีการ “มองภาพถ่าย” ที่น่าทึ่งมากๆ

ดู YDESSA, THE BEARS AND ETC. ได้ที่ (ต้องเสียเงินในราคาประมาณ 13 บาทต่อเรื่อง)

http://dafilms.com/film/8408-ydessa-les-ours-et-etc/